Ο Ουρανοπίθηκος ο Μακεδονικός, που ζούσε έως πριν από εννέα εκατομμύρια χρόνια, μάλλον δεν είναι πλέον ο πιο πρόσφατος μεγάλος πίθηκος στα εδάφη της σημερινής Ευρώπης. Γερμανοί, Γάλλοι και Βούλγαροι επιστήμονες, με βάση το νέο εύρημα ενός δοντιού (τραπεζίτη) στη Βουλγαρία, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μέχρι πριν από επτά εκατομμύρια χρόνια επιζούσαν μεγάλοι ανθρωποειδείς πίθηκοι (ανθρωπίδες) σε περιβάλλοντα τύπου σαβάνας στο ευρωπαϊκό έδαφος.

Η χρονολογία αυτή είναι πολύ πιο πρόσφατη από αυτή των περίπου 9,2 εκατ. ετών, που αποτελεί την ηλικία του έως τώρα πιο πρόσφατου απολιθώματος ανθρωπίδη που είχε βρεθεί στο ευρωπαϊκό έδαφος και αφορούσε τον Ουρανοπίθηκο (Ouranopithecus macedonensis), τμήμα του κρανίου και των γνάθων του οποίου του οποίου είχαν ανακαλυφθεί το 1989 στο Ξηροχώρι Θεσσαλονίκης από έλληνες και γάλλους παλαιοντολόγους. Ο Ουρανοπίθηκος ο Μακεδονικός φαίνεται να είχε ισχυρές φυλογενετικές σχέσεις με τον αφρικανικό Αυστραλοπίθηκο, πρόγονο του ανθρωπίνου γένους (Homo). O Ουρανοπίθηκος ζούσε επίσης σε μια θαμνώδη και δασώδη σαβάνα με θερμό κλίμα και αρκετές βροχές.

Όμως μια διεθνής επιστημονική ομάδα έκανε μια ανακάλυψη απολιθώματος δοντιού κοντά στη βουλγαρική πόλη του Τσιρπάν, που φαίνεται να ανατρέπει τα έως τώρα δεδομένα. Οι ερευνητές, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα ανθρώπινης εξέλιξης «Journal of Human Evolution», προέρχονται από τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών (με επικεφαλής τον Νικολάι Σπάσοφ του Εθνικού Μουσείου Φυσικών Επιστημών της Σόφιας), το γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) και το Κέντρο Ανθρώπινης Εξέλιξης και Παλαιοπεριβάλλοντος του γερμανικού πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν (με επικεφαλής την καθηγήτρια Μαντλέν Μπέμε).

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το απολίθωμα ίσως οδηγεί σε γενικότερη αναθεώρηση της μέχρι τώρα επιστημονικής κατανόησης για την εξέλιξη των ανθρωπιδών, δηλαδή των ανθρωπόμορφων μεγάλων πιθήκων που προηγήθηκαν της εμφάνισης του ανθρώπου και θεωρούνται μακρινοί πρόγονοί του. Ως τώρα εκτιμάτο ότι τέτοια πλάσματα έζησαν στην Ευρώπη το αργότερο μέχρι πριν από περίπου 9 εκατ. χρόνια (τα πιο πρόσφατα στην Ελλάδα, με αντιπροσωπευτικό δείγμα τον «Ουρανοπίθηκο» ), όμως στη συνέχεια οδηγήθηκαν σε εξαφάνιση καθώς άλλαξε το κλίμα και γενικότερα οι συνθήκες του περιβάλλοντος, όταν η πλούσια βλάστηση έδωσε τη θέση της σε σαβάνες και οι πίθηκοι που συνήθως τρώνε φρούτα, δυσκολεύονταν πλέον να βρουν τροφή.

Το δόντι, το οποίο βρέθηκε σε γεωλογικό στρώμα ποτάμιων ιζημάτων που ανήκει στην Ανώτερη Μειόκαινο εποχή και χρονολογείται προ 7 εκατ. ετών, παραπέμπει, εξαιτίας της μορφολογίας του και του παχιού στρώματος αδαμαντίνης, κατά τους ερευνητές, σε απολίθωμα ανθρωπίδη πιθήκου. Αν όντως αυτό συμβαίνει, τότε πρόκειται για το πιο πρόσφατο γνωστό εύρημα μεγάλου πιθήκου στην ηπειρωτική Ευρώπη, πράγμα που σημαίνει ότι αυτοί οι ανθρωπίδες εξαφανίστηκαν τελικά αρκετά αργότερα από ό,τι πιστευόταν ως τώρα.

Στο ίδιο γεωλογικό στρώμα με το δόντι, βρέθηκαν ζώα τυπικά της σαβάνας, όπως ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις, γαζέλες, αντιλόπες, ρινόκεροι, αιλουροειδή κ.α. Σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι πιθανό ότι τελικά οι ανθρωπίδες κατόρθωσαν να επιβιώσουν και να προσαρμοστούν στο πιο αφιλόξενο γι' αυτούς οικοσύστημα της σαβάνας. Η εκτίμηση αυτή ενισχύεται από τις αναλύσεις της επιφάνειας του δοντιού με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, οι οποίες έδειξαν ότι ο βούλγαρος ανθρωποειδής πίθηκος κατανάλωνε σκληρές τροφές, όπως σπόρους, καρπούς και χορτάρι. Η διατροφή αυτή ταιριάζει με εκείνη των αφρικανικών αυστραλοπίθηκων, όπως η διάσημη ''Λούσι'', που έζησαν πιο πρόσφατα, πριν από περίπου 4 εκατ. χρόνια.

«Πρέπει τώρα επίσης να ξανασκεφτούμε πού έλαβε χώρα η προέλευση των ανθρώπων», δήλωσε η καθηγήτρια Μπέμε, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν. Μέχρι στιγμής, οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι η καταγωγή και η εξέλιξη του ανθρώπου πραγματοποιήθηκαν αποκλειστικά στην Αφρική και στη συνέχεια οι πρόγονοί μας μετανάστευσαν σε άλλες ηπείρους. «Όμως», κατά τη Γερμανίδα ερευνήτρια, «υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι ένα σημαντικό μέρος της ανθρώπινης εξέλιξης συνέβη εκτός της Αφρικής, στην Ευρώπη και στη Δυτική Ασία» .

ΣΚΑΪ