Στίβεν Χόκινγκ

Μπορεί το σώμα του να τον κρατά καθηλωμένο σε μια αναπηρική καρέκλα εδώ και δεκαετίες, ωστόσο το πνεύμα του, πάντοτε ανήσυχο και ελεύθερο, οδηγεί την ανθρωπότητα στην αναζήτηση της επιστημονικής αλήθειας.

Αποτελεί ίσως την πιο εμβληματική μορφή της επιστημονικής κοινότητας. Και δεν είναι η κατάσταση της υγείας του που τον «βοηθά» σε αυτό. Γιατί μπορεί ο Στίβεν Χόκινγκ να προκαλεί τη συμπάθεια όλων όντας καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα και παντελώς αδύναμος να κινήσει οποιονδήποτε μυ πέρα από το δεξί του μάγουλο, ωστόσο είναι η επιστημονική του επάρκεια αυτή που
τον έχει καταστήσει έναν από τους πλέον αναγνωρίσιμους ανθρώπους στον κόσμο. Μεθοδικά και υπομονετικά, τα τελευταία 45 χρόνια το μυαλό του Χόκινγκ ταξιδεύει και εξηγεί όσα συμβαίνουν στις εσχατιές του σύμπαντος και στην άβυσσο των μαύρων οπών.

Αμελής αλλά ιδιοφυής. Ο Στίβεν Χόκινγκ γεννήθηκε στην Οξφόρδη στις 8 Ιανουαρίου του 1942. Οι γονείς του είχαν μετακομίσει εκεί από το βόρειο Λονδίνο όπου έμεναν, προκειμένου να γλιτώσουν από τους γερμανικούς πυραύλους, που είχαν σχεδόν ισοπεδώσει τη γειτονιά τους. Το 1959, σε ηλικία μόλις 17 ετών, κέρδισε υποτροφία στον τομέα των φυσικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Κατά τη διάρκεια της φοίτησης υπήρξε ιδιαίτερα αμελής, με αποτέλεσμα να απαιτηθεί ειδική ακρόαση προκειμένου οι καθηγητές του να αποφανθούν σχετικά με τις επιδόσεις του. Στη διάρκεια αυτής της ακρόασης και σύμφωνα με τα απομνημονεύματα ενός καθηγητή του, «οι ερωτώντες σύντομα διαπίστωσαν ότι είχαν μπροστά τους κάποιον εξυπνότερο από εκείνους».

Συνάντηση με τη μοίρα. Το 1962 μετακόμισε στο Κέμπριτζ, προκειμένου να αφοσιωθεί στη θεωρητική έρευνα πάνω στον τομέα της κοσμολογίας και της γενικής σχετικότητας. Μια σειρά από φαινομενικώς καθημερινά ατυχήματα, όπως το πέσιμο από τις σκάλες της σχολής του, οδήγησαν τον Χόκινγκ να κάνει μια σειρά από ιατρικές εξετάσεις. Τελικά το 1963 έμαθε εμβρόντητος ότι έπασχε από τη νόσο του Λου Γκέρινγκ, μια σπάνια νόσο των νευρώνων η οποία σταδιακά οδηγεί σε πλήρη παραλυσία των μυών και τελικά στο θάνατο. Μάλιστα οι γιατροί τού έδιναν περίπου τρία χρόνια ζωής, αλλά δεδομένου του εκφυλισμού των μυών του, δεν έδιναν και πολλές πιθανότητες να ολοκληρώσει καν το διδακτορικό του. Ο Χόκινγκ σχεδόν αγνόησε τις προβλέψεις των γιατρών και συνέχισε κανονικά τη ζωή του. Το 1965 παντρεύτηκε την πρώτη γυναίκα του, Τζέιν Γουάιλντ. Το 1966, ολοκλήρωσε τη διδακτορική διατριβή του και εντάχτηκε στο ερευνητικό προσωπικό του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ. Όπως ο ίδιος έχει παραδεχτεί, εκείνα τα γεγονότα ήταν αυτά που έστρεψαν τη ζωή του οριστικά προς μια νέα κατεύθυνση. Μια κατεύθυνση που έμελλε να εκπλήξει ολόκληρο τον κόσμο.

Στα άδυτα των μαύρων οπών. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, ο Χόκινγκ, σε συνεργασία με τον άλλο μεγάλο φυσικό και φίλο του, Ρότζερ Πένροουζ, επινόησε νέες μαθηματικές μεθόδους και θεωρήματα σχετικά με τις λεγόμενες βαρυτικές μοναδικότητες ή βαρυτικές ιδιομορφίες που ισχύουν στο πλαίσιο της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ξεκίνησε τη συστηματική εργασία του πάνω στις μαύρες τρύπες. Αυτές οι μελέτες έδωσαν για πρώτη φορά στην επιστημονική κοινότητα μια όσο το δυνατόν ξεκάθαρη εικόνα γι’ αυτά τα «τέρατα» του σύμπαντος. Συγκεκριμένα, ο Χόκινγκ το 1970 ανακάλυψε ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία (γνωστή σήμερα ως ακτινοβολία Χόκινγκ), ενώ, σύμφωνα με ένα θεώρημα το οποίο ο ίδιος διατύπωσε, κάθε μαύρη τρύπα μπορεί να περιγραφεί πλήρως από τρεις θεμελιώδεις ιδιότητες: τη μάζα της, τη γωνιακή ταχύτητά της και το ηλεκτρικό φορτίο της. Το 1974 διατύπωσε τη θεωρία ότι οι μαύρες τρύπες δημιουργούν και στη συνέχεια εκπέμπουν υποατομικά σωματίδια, μέχρι να εξαντλήσουν όλη τους την ενέργεια και να εξατμιστούν. Επιπλέον, αναλύοντας πειραματικά δεδομένα από ακτίνες γ, έφτασε στο συμπέρασμα ότι μετά τη Μεγάλη Έκρηξη δημιουργήθηκαν μικροσκοπικές αρχέγονες μαύρες τρύπες. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι σχεδόν όλες οι παραπάνω μελέτες και θεωρίες διατυπώθηκαν από τον Χόκινγκ υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, καθώς ήδη από το 1973 η κατάσταση της υγείας του είχε επιδεινωθεί και δεν μπορούσε να σηκωθεί από το κρεβάτι ή να τραφεί μόνος του . Ακόμα και η ομιλία του ήταν τόσο αλλοιωμένη ώστε μόνο οι οικείοι του και οι στενοί συνεργάτες του μπορούσαν να τον καταλάβουν.

Και πάλι «όρθιος». Ο Χόκινγκ το 1979 κατέλαβε τη Λουκασιανή Έδρα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, μια από τις επιφανέστερες ακαδημαϊκές θέσεις στον κόσμο, επικεφαλής της οποίας υπήρξαν μερικοί από τους μεγαλύτερους επιστήμονες και διανοητές όλων των εποχών, μεταξύ των οποίων και ο Ισαάκ Νεύτων. Το 1985 στη διάρκεια μιας επίσκεψης στο CERN, ο Χόκινγκ αρρώστησε με πνευμονία. Οι γιατροί θεωρούσαν την κατάστασή του μη αναστρέψιμη και πρότειναν στη σύζυγό του να τον αφήσει να πεθάνει ήσυχα. Αυτή αρνήθηκε και τον μετέφερε σε κλινική του Κέμπριτζ όπου υποβλήθηκε σε τραχειοτομή, γεγονός σωτήριο για τη ζωή του. Ωστόσο ο Χόκινγκ έχασε πλήρως τη φωνή του και από τότε χρησιμοποιεί μια ειδική ηλεκτρονική συσκευή που συνθέτει την ομιλία του από τις δονήσεις της τραχείας. Σήμερα μπορεί να κινεί μόνο το δεξί του μάγουλο. Χάρη σε ένα νέο υπολογιστή που κατασκευάστηκε ειδικά γι’ αυτόν το 2009, αυτή η κίνηση μετατρέπεται σε ομιλία, γραφή ή κίνηση της αναπηρικής καρέκλας του.
focus