Ήταν 30 Απριλίου του 1954, Παρασκευή απόγευμα της Ζωοδόχου Πηγής, πέντε ημέρες μετά το Πάσχα, μιας ηλιόλουστης ημέρας όπου ο φίλος μου Γιάννης και εγώ (παιδάκια 6 ετών)  ήμασταν στο ‘’γιούρτι’’ πάνω σε μια κορομηλιά που μόλις είχε βγάλει κορόμηλα  μικρά σαν στραγάλια. Ακούσαμε πρώτα  ένα μεγάλο βουητό και λέει ο Γιάννης:

-Πω πω !! Μεγάλο τρακτέρ θα περνάει!!!

Δεν πρόλαβε να τελειώσει την φράση του και σείστηκε η γη.

Το δέντρο πηγαινοερχόταν. Τα κλαδιά του ακουμπούσαν στην  γη. Ένα σύννεφο από σκόνη και κουρνιαχτό σηκώθηκε που σκοτείνιασε τον ήλιο. Εμείς γαντζωμένοι στο δέντρο πηγαινοερχόμασταν  πάνω από μισό λεπτό. Δεν ξέραμε τι συνέβαινε. Τρέξαμε προς το σπίτι. Ο κόσμος αλαφιασμένος έτρεχε και φώναζε. Ακούγαμε σεισμός-σεισμός και δεν χρειάστηκε να ρωτήσουμε τι σημαίνει. Τον είχαμε γευτεί για τα καλά και από ψηλά.

Ακούγαμε τον κρότο των τοίχων που γκρεμίζονταν ανάμεικτο με κραυγές απελπισίας του κόσμου που έτρεχε  για να σωθεί.

Όσοι είχαν βρεθεί μακριά από τα σπίτια τους έτρεχαν προς αυτά με κλάματα δείχνοντας την αγωνία τους για την τύχη των δικών τους.    

 Πολλοί φώναζαν τα ονόματα των  αγαπημένων τους. Που είναι τα παιδιά; Πατέρα ζεις; Αδερφέ μου! Μάνα μου ! Παναγιά μου μη μας αφήνεις να χαθούμε!.

Άλλοι που κατά την μαρτυρία τους βρίσκονταν σε παρακείμενο λόφο, την ώρα του σεισμού έβλεπαν τα βράχια να κατρακυλούν κατεπάνω τους που με θαύμα της Παναγίας σώθηκαν.

Ήταν η ημέρα της γιορτής της.

Αρκετές ώρες μετά τον σεισμό ο ορίζοντας ήταν σκοτεινός από τα σύννεφα χώματος που υψώνονταν σε όλη την έκτασή του.

Σπίτια, αποθήκες, στάβλοι είχαν γκρεμιστεί.

  Η σκοτεινιά μαζί με μια περίεργη μυρουδιά του αέρα και οι μικρότερες δονήσεις, μας κράτησαν  ξύπνιους και σε αγωνία μακριά από τα σπίτια μας  έως την άλλη ημέρα.

Όλοι συγκεντρωμένοι στις αυλές και στην πλατεία. Οι πιο τολμηροί για ότι χρειαζόταν να πάρουν από τα σπίτια ,έτρεχαν σαν αστραπή στο εσωτερικό του σπιτιού και έβγαιναν αμέσως έξω. Από τα μισογκρεμισμένα σπίτια μετέφεραν στο ύπαιθρο όσα υπάρχοντα τους μπορούσαν να διασώσουν.

Την επομένη οι εφημερίδες σε έκτακτη έκδοση έγραφαν.

"Μετά την συμφοράν, η οποία έπληξε την περιοχήν της Θεσσαλίας ο βασιλεύς και οι υπουργοί της κυβερνήσεως εις τους τόπους των καταστροφών προς παροχήν βοηθείας εις τα θύματα.

Ο Βόλος, η Λάρισα, η Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, η Καλαμπάκα, αλλά και προπάντων τα Φάρσαλα, οι Σοφάδες και ο Δομοκός δέχτηκαν βαρύτατον πλήγμα.

 Η γη έβραζε κάτω από τα πόδια των κατοίκων - ρωγμές εις το έδαφος - σε πολλά σημεία ξεχύθηκε αχνιστό νερό και σχηματίστηκαν μικρές λίμνες.

Ένας χείμαρρος που περνά από τους Σοφάδες στέρεψε για πολλές ώρες και όταν το νερό ξανάρθε ήταν θολό και βρώμικο.

Από τον πρώτο έλεγχο ανεφέρθησαν:

Εις το χωριό Σοφάδες κατέρευσαν 600 οικίαι και κατέστησαν ετοιμόρροποι 300 

6 άτομα εφονεύθησαν και 61 ευτραυατίσθηκαν εξ ων 15 βαρέως

Εις το Λεοντάριον επί 300 οικιών κατέρρευσαν αι 80 και εβλάβησαν αλλαι 80

Εις το χωριόν ασημοχωρίον επί 170 οικιών το ήμισυ κατέρευσαν και αι υπόλοιποι κατέστησαν ετοιμόρροποι.

Εις τα Γεφύρια επί 12 οικιών κατέρευσαν ή υπέστησαν σοβαράς βλάβας το σύνολο τούτων"

Την άλλη ημέρα ήρθαν στο χωριό μας, στρατιωτικά αυτοκίνητα «Τζέιμς» και οι στρατιώτες,  έστησαν σκηνές στην πλατεία και στου Χαρίτου το Αλώνι. Μοίρασαν τρόφιμα και κουβέρτες. Παρέδωσαν δε και στην  Αργυρώ την δασκάλα μας ένα δέμα «πρώτων βοηθειών»  

 Όλος ο κόσμος έμεινε στις σκηνές αφού μετέφεραν κλινοσκεπάσματα από τα σπίτια τους.

Ορίστηκαν επιτροπές από τους κατοίκους για την διαχείριση τροφίμων, παροχής συσσιτίων και αστυνόμευσης της περιοχής κυρίως τα βράδια.

Ζούσαμε στον καταυλισμό όπως σήμερα οι πρόσφυγες και οι μετανάστες.

Τότε ηλεκτρικό ρεύμα δεν υπήρχε και ο καταυλισμός φωτιζόταν τα βράδια με λάμπες πετρελαίου και ασετιλίνης.

Ακολούθησαν οι επιτροπές μηχανικών του κράτους που πρώτα έλεγξαν τα δημόσια κτίρια, εκκλησία (Αγία Παρασκευή), σχολείο και κοινοτικό γραφείο τα οποία έκριναν ακατάλληλα και κατεδαφιστέα.

Οι  δονήσεις  συνεχίζονταν . Οι τεράστιες ρωγμές της γης που άφησε ο σεισμός  στην επιφάνεια της  ήταν ορατές αρκετό χρόνο μετά.   Η σιδηροδρομική γραμμή στο χωριό Βελεσιώτες κόπηκε και επισκευαζόταν πολύ συχνά λόγω μετατοπίσεων.

Εν τω μεταξύ ισχυροί μετασεισμοί συνέβησαν  και τις επόμενες ημέρες και μήνες.


Οι  επιτροπές με μηχανικούς έλεγξαν όλα τα κτίρια, σπίτια και αποθήκες και όσα έκριναν μη κατοικήσιμα τα σημείωναν με κόκκινο σταυρό.

Ο στρατός  συνέχισε να φέρνει  τρόφιμα, καθώς και οι ίδιοι οι χωρικοί.

Η κατάσταση των κτισμάτων στο χωριό μας δεν ήταν  καθόλου καλή. Τα δημόσια κτίρια καθώς και το καμπαναριό της εκκλησίας είχαν γκρεμιστεί.  Τα περισσότερα σπίτια είχαν πέσει.  Το πατρικό σπίτι του θείου και της μάνας μου ήταν μονώροφο με τούς τοίχους χτισμένους με πέτρες και λάσπη.  Από την δόνηση έκανε ρωγμές και έπεσε τμήμα της στέγης.   Κρίθηκε και αυτό μη κατοικήσιμο.

Για όσα σπίτια κρίθηκαν μη κατοικήσιμα το κράτος έδωσε στους ιδιοκτήτες  δάνεια 15.000 δραχμές να κτίσουν νέα σπίτια τα λεγόμενα αντισεισμικά. Για τα δημόσια κτίρια το ποσό ήταν μεγαλύτερο.

Πρώτο μέλημα των χωρικών ήταν να μπορέσουν να επισκευάσουν τα σπίτια τους έστω και πρόχειρα ώστε να καταστούν κατοικήσιμα και δεύτερον να χτίσουν καινούρια σπίτια. Τότε δημιουργήθηκε μεγάλο πρόβλημα λόγω έλλειψης οικοδόμων.

 Μέχρι να χτιστεί η νέα εκκλησία στα θεμέλια της παλαιάς, στήθηκε ένα  ξύλινο παράπηγμα με τοίχους καλυμμένους από πισσόχαρτο όπου εκεί ετελούντο οι θείες λειτουργίες και τα μυστήρια μέχρι το 1962.

Τις Κυριακές και γιορτές οι χωρικοί συναθροίζονταν στην εκκλησία και προσεύχονταν στην αγία Παρασκευή.

 Ο μακαριστός παπα-Θωμάς κυρίαρχη μορφή του χωριού, ένας πολύ ενεργητικός και σεβαστός σε όλους ιερωμένος έκανε το παν να ξαναχτιστεί νέος ωραιότατος ναός σε ρυθμό βασιλικής όπως και ο προηγούμενος.

Στην πλατεία, εκατό μέτρα μακριά από την εκκλησία, χτίστηκε και το νέο κοινοτικό γραφείο.

Όσον αφορά το νέο σχολείο με προσωπική εργασία των κατοίκων, έρανο και δωρεά  γνωστού μεγάλου γαιοκτήμονα   της περιοχής ξαναχτίστηκε σε κεντρικό σημείο του χωριού.

Το σχολείο είναι ένα από τα πιο ωραία κλασικά κτίρια εκείνης της εποχής.

Τις  ελάχιστες φορές που επισκέπτομαι το χωριό στέκομαι ώρα και ατενίζοντας το μου επανέρχονται αξέχαστες μνήμες της παιδικής μου ηλικίας.

Ο θείος επισκεύασε το πατρικό  και μέναμε σ' αυτό.  Πήρε και το δάνειο και έκτισε το νέο αντισεισμικό σπίτι.  Τα αντισεισμικά σπίτια - για πρώτη φορά- κτίζονταν με κοκκινότουβλα, τσιμέντο, ασβέστη και σενάζια  με μπετόν και σιδερόβεργες.  Το δάνειο ήταν τόσο μικρό που έφτασε για το κτίσιμο ενός δωματίου ενός μικρού χωλ και μιας μικρής κουζίνας.  Το σχέδιο  του κτίσματος  δινόταν από το κράτος  μαζί με το δάνειο.  Όποιοι είχαν χρήματα μπορούσαν να το επεκτείνουν.  Τα δάνεια αυτά οι μετέπειτα κυβερνήσεις τα χάρισαν στους σεισμόπληκτους.

Το 1956  μεταφερθήκαμε στο νέο σπίτι  στο οποίο οι τοίχοι ήταν ακόμα ασοβάντιστοι.. Αυτό ήταν άνευ σημασίας. Τώρα ζούσαμε σε ολοκαίνουργο αντισεισμικό σπίτι. Ήταν για όλους μας η αρχή μιας νέας εποχής.

Ο σεισμός του 1954 ήταν πολύ ισχυρός. Μετρήθηκε επτά Ρίχτερ και χαρακτηρίστηκε ένας από τους πέντε μεγαλύτερους σεισμούς που έπληξαν την χώρα μας τα τελευταία 100 χρόνια.  Το επίκεντρο του είχε εκτιμηθεί ότι ήταν τρία χιλιόμετρα από το χωριό μας, στην εθνική οδό  Αθηνών-Θεσσαλονίκης ανάμεσα στα χωριά Πουρνάρι και νέο Μοναστήρι στην θέση «Πλάτανος».

 Μετά τον κυρίως σεισμό έγιναν πολλοί μετασεισμοί με επίκεντρο την ευρύτερη περιοχή και ένας εξ αυτών είχε επίκεντρο την θέση «Περιστεριά» ένα χιλιόμετρο από το κέντρο του χωριού μας.

Ο μεγάλος σεισμός έμεινε στην ιστορία ως «Σεισμός των Σοφάδων» διότι η πόλη καταστράφηκε ολοσχερώς. Έγινε αισθητός σε όλη την Ελλάδα με μεγάλες καταστροφές στους νομούς Φθιώτιδας, Καρδίτσας, Τρικάλων, Λαρίσης και Μαγνησίας.  Οι επαρχίες και πόλεις Δομοκού, Σοφάδων, Φαρσάλων, Καρδίτσας και Αλμυρού υπέστησαν τις μεγαλύτερες καταστροφές.

Οι σεισμολόγοι προσδιόρισαν με ακρίβεια πως ο σεισμός προήλθε από ρήγμα 44 χιλιομέτρων με κατεύθυνση ανατολή-δύση.

Υπολογίζεται ότι σε όλη την επικράτεια 6.500 κτήρια υπέστησαν ολική καταστροφή 9.000 με σοβαρές ζημιές και 13.000 ελαφρύτερες ενώ σκοτώθηκαν 30 άνθρωποι και εκατοντάδες τραυματίστηκαν.

Βασίλης Καραγιάννης