Η γλώσσα του Ayapaneco  κοντεύει να σβήσει. Ήταν γλώσσα του Μεξικό. Επιβίωσε από τους Ισπανούς κατακτητές, από τους λιμούς, της πλημμύρες και τα χρόνια. Αλλά σήμερα, όπως και τόσες άλλες  αυτόχθονες γλώσσες, είναι σε κίνδυνο εξαφάνισης.
Μόνο δυο άνθρωποι μπορούν και να τη μιλήσουν με ευχέρεια, αλλά αρνούνται να μιλήσει ο ένας στον άλλο!
Ο λόγος για τον 75χρονο Manuel Segovia και τον 69χρονο Isidro Velazquez που τα σπίτια τους στο χωριό Αyara, στα τροπικά πεδινά της πολιτείας Ταμπάσκο, τα χωρίζουν μόλις 500 μέτρα.
Η διάλεκτος του χωριού Ayara  προέρχεται από τη φυλή των Ζοκ η οποία πιστεύεται ότι κατάγεται από τους Ολμέκους και εξαπλώθηκε στο νότιο Μεξικό. Άλλες διάλεκτοι της ζοκ παραμένουν ακόμα ζωντανές στις πολιτείες Βερακρούζ, Οαζάκα και Τσιάπας.
Δεν έχουν πολλά κοινά λέει η Daniel Suslak, ανθρωπολόγος από το πανεπιστήμιο της Ιντιάνα η οποία ασχολείται με τη γλώσσα τους.
O Velazquez μιλούσε τη γλώσσα των προγόνων του μέχρι περίπου πριν μια δεκαετία όταν και πέθανε  αδελφός του. Όσο αφορά τον Segovia οι μόνοι που λίγο τον καταλάβαιναν είναι οι γυναίκα του και τα παιδιά του οι οποίοι γνωρίζουν ορισμένες λέξεις.
Οι γλωσσολόγοι προειδοποιούν ότι, με ή χωρίς μικρές τραγωδίες, πολλές από τις 350 τοπικές γλώσσες της χώρας απειλούνται με εξαφάνιση. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, η ανθρωπότητα χάνει μία τοπική γλώσσα ανά δύο εβδομάδες